Από αυξημένο βάρος και ελλιπή σωματική δραστηριότητα, τουλάχιστον δύο χρόνια νοσήματα και μεγάλα κενά στην παρακολούθηση της υγείας τους χαρακτηρίζεται ο μέσος Έλληνας 65άρης, που αναμένεται να ζήσει περισσότερο τα επόμενα χρόνια, όχι όμως με ποιοτική υγεία.
- το 20% των ενηλίκων είναι παχύσαρκοι.
- μόνο το 15% των ατόμων άνω των 65 ετών ασκείται επαρκώς.
- οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες επιδεινώνουν την κατάσταση, με τους λιγότερο εύπορους να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα υγείας.
Ο αντίκτυπος από τα ως άνω γίνεται ακόμη πιο αισθητός αν ληφθεί υπ’ όψιν η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μέχρι το 2050, το ποσοστό Ευρωπαίων ηλικίας άνω των 65 ετών θα φτάσει το 30% από 21% σήμερα, με την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά.
Στην χώρα μας, αν και το προσδόκιμο ζωής στα 81,1 χρόνια ήταν λίγο κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (81,5), υπάρχει απόκλιση από την πρόοδο άλλων κρατών στα υγιή έτη ζωής. Πάνω από 50% των ζωής μετά τα 65 έτη συνοδεύεται από δύο ή περισσότερα χρόνια νοσήματα έναντι 40% κατά μέσο όρο στην Ε.Ε.. Οι βασικές ασθένειες περιλαμβάνουν καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη και καρκίνο (με αυξημένο επιπολασμό λόγω γήρανσης.
Ο δείκτης των υγιών χρόνων ζωής (Healthy Life Years – HLY), που μετρά τα χρόνια που αναμένεται να ζήσει ένα άτομο χωρίς σοβαρούς περιορισμούς λόγω υγείας, είναι κρίσιμος δείκτης. Στην Ευρώπη, το προσδόκιμο υγιούς ζωής για τα δύο φύλα ήταν περίπου 62,6 έτη για το 2022, με μικρή διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Σε σχέση με άλλες χώρες, η Ελλάδα παρουσιάζει βελτιωμένα επίπεδα προσδόκιμου ζωής, αλλά όχι τόσο υψηλά όσο οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου το προσδόκιμο ζωής και τα υγιή χρόνια ζωής είναι από τα υψηλότερα στην Ε.Ε.. Όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας, σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, τα έτη ζωής με αναπηρία ξεπέρασαν τα έτη υγιούς ζωής στην ηλικία των 65 ετών κατά το διάστημα 2005 – 2022.
Ειδικότερα, τα έτη ζωής με αναπηρία αυξήθηκαν από 8,7 σε 10,6, ενώ τα έτη υγιούς ζωής μειώθηκαν από 10,1 σε 8,8.
Αντίθετα με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, τα έτη ζωής με αναπηρία ξεπέρασαν τα έτη υγιούς ζωής στην ηλικία των 65 ετών κατά το διάστημα 2005 – 2022, από 8,7 και 10,1 αντίστοιχα το 2005 σε 10,6 και 8,8 το 2022
3η σε νόσο Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλοι τύποι άνοιας αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την υγεία των ηλικιωμένων στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου ο πληθυσμός βρίσκεται ανάμεσα στους γηραιότερους της Ε.Ε. Ως προς τον επιπολασμό της άνοιας στους άνω των 70 ετών, βρίσκεται στην τρίτη θέση μαζί με το Βέλγιο. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτιμάται ότι το 9% του πληθυσμού άνω των 70 πάσχει από άνοια, με το ποσοστό να αυξάνεται δραματικά στις ηλικίες άνω των 80.
(Πάνω) Άνοια και νόσος Πάρκινσον, Πτώσεις, Διαβήτης, Αρθρίτιδα, Κατάθλιψη και άγχος, Εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα, Καρκίνος, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) οι κύριες αιτίες αναπηρίας, (Κάτω) η Ελλάδα μαζί με το Βέλγιο τρίτες σε ποσοστά νόσο Αλτσχάιμερ.
Το 2021, σχεδόν 8 εκατομμύρια άτομα εκτιμάται ότι ζούσαν με άνοια στην Ε.Ε. Η προχωρημένη ηλικία αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου, με το ποσοστό άνοιας να αυξάνεται από 3% στους ηλικιωμένους 70-74 ετών σε 18% για άτομα άνω των 80.
Πέραν της νευρολογικής διαταραχής, άλλες βασικές αιτίες αναπηρίας για τους ηλικιωμένους Ευρωπαϊους είναι οι πτώσεις, ο διαβήτης, η αρθρίτιδα, η κατάθλιψη και το άγχος, το εγκεφαλικό επεισόδιο και το έμφραγμα, ο καρκίνος και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Στην Ελλάδα, οι καρδιαγγειακές νόσοι παραμένουν από τις κύριες αιτίες θνησιμότητας.
Χωρίς έλεγχο της υγείας
Η Ελλάδα βρέθηκε στη δεύτερη θέση ως προς την αμέλεια ιατρικών και οδοντιατρικών ελέγχων. Ο πίνακας παρακάτω θα μπορούσε να αποτυπώνει τα ευρήματα πρόσφατης ανασκόπησης από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) με θέμα «Κοινωνικές ανισότητες στην υγεία – Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, ερευνητικά ευρήματα και προτάσεις πολιτικής», που έδειξαν μεταξύ άλλων ότι:
- η καλή υγεία αυξάνεται όσο αυξάνεται το εισόδημα, με το 94% των ατόμων που κερδίζουν πάνω από 3.001 ευρώ μηνιαίως να δηλώνουν «καλή» ή «πολύ καλή» υγεία
- τα ποσοστά χρόνιων νοσημάτων ήταν πολλαπλάσια στα άτομα με χαμηλότερη εκπαίδευση, τριπλάσια σε σχέση με όσους έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση
- άτομα από ανώτερες κοινωνικές τάξεις πραγματοποιούν προληπτικές εξετάσεις σε μεγαλύτερο ποσοστό, με τις διαφορές πιο έντονες στην πρόληψη καρκίνου.