Η συμπτωματολογία της διπολικής διαταραχής δεν μένει σταθερή δια βίου. Τα συμπτώματα διαφοροποιούνται με την πάροδο της ηλικίας σε ό,τι αφορά τη συχνότητα, την ένταση, αλλά και το βίωμα στους γηραιότερους σε σχέση με τους νεότερους πληθυσμούς.
Το γήρας αλλάζει το βίωμα της διπολικής διαταραχής
Συγκεκριμένα, η ηλικία διαφοροποιεί:
- τον τρόπο εμφάνισης των συμπτωμάτων
- τη σοβαρότητά τους
- την επιρροή της συναισθηματικής διαταραχής στον εγκέφαλο
Παρόλο που πολλά άτομα με διπολική διαταραχή διαγιγνώσκονται σε νεαρή ηλικία, περίπου το 5% έως 10% είναι 50 ετών και άνω όταν διαγιγνώσκονται. Περίπου το 0,5% έως 1,0% των ηλικιωμένων ενηλίκων επηρεάζονται από διπολικές διαταραχές τύπου Ι και ΙΙ, ωστόσο η πάθηση αντιπροσωπεύει περίπου το 6% έως 10% των ψυχιατρικών επισκέψεων σε κοινότητες ηλικιωμένων.
Στους γηραιότερους εκδηλώνονται συχνότερα καταθλιπτικά επεισόδια σε σύγκριση με την εμφάνιση μανίας (ακραία ανεβασμένη διάθεση) και υπομανίας (υψηλή ενεργητικότητα αλλά όχι ανεξέλεγκτη). Συμπληρωματικά, τα μανιακά επεισόδια είναι μικρότερης βαρύτητας και τα ψυχωσικά χαρακτηριστικά περιορισμένα. Επίσης οι μεγαλύτεροι ενήλικες βιώνουν νέα συμπτώματα, όπως η κακή μνήμη και η ευερεθιστότητα, διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας και παρουσιάζουν αντίσταση σε φαρμακευτικές θεραπείες, όπως υποστηρίζει έρευνα.
Η διπολική «χέρι, χέρι» με την άνοια
Σύμφωνα με έκθεση του 2015, η διπολική διαταραχή μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση και να συμβάλει στη γνωστική έκπτωση. Παλαιότερες μελέτες έχουν διαπιστώσει τη σύνδεση μεταξύ της διπολικής διαταραχής και της γνωστικής εξασθένησης, καθώς και τον αυξημένο κίνδυνο άνοιας από κάθε επεισόδιο διπολικής.
Στους ηλικιωμένους είναι πιθανότερη η επιβραδυμένη επεξεργασία πληροφοριών. Εξαιτίας αυτού, όσοι έχουν διπολική μπορεί να βιώσουν μειωμένη νευρογνωστική ικανότητα, η οποία εκ περιτροπής δυσκολεύει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Πολλές από τις νευρολογικές αλλαγές μπορεί επίσης να ενισχυθούν από παράγοντες, όπως:
- η βιολογική διαδικασία γήρανσης
- η ιατρική εικόνα του ασθενή
- οι επαναλαμβανόμενες συναισθηματικές διακυμάνσεις
- καταχρήσεις
Διπολική διαταραχή «τελικού σταδίου»
Παρόλο που δεν υπάρχει πιστοποιημένη ταξινόμηση της διαταραχής σε διπολική τελικού σταδίου, οι ήπιες δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο που οδηγούν σε γνωστική δυσλειτουργία μπορούν να υποβαθμίσουν τις βιοτικές συνθήκες του ασθενή, ιδίως προς το τέλος της ζωής του.
Έρευνα του 2022, δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες με διπολική διαταραχή φαίνεται να έχουν πολύ λιγότερη φαιά ουσία στη μετωπιαία περιοχή του εγκεφάλου. Αυτή η περιοχή συμβάλλει άμεσα στη συναισθηματική συμπεριφορά και τη συναισθηματική ρύθμιση. Επιπρόσθετα επηρεάζει περισσότερες περιοχές που ευθύνονται για την μνήμη, τη νόηση και άλλες λειτουργίες. Αλλαγές που επιτάσσουν την κατάλληλη θεραπεία που κυμαίνεται από φαρμακευτική αγωγή, μέχρι ψυχοεκπαίδευση, γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), οικογενειακή θεραπεία ή συνδυασμό τους.
Υποχωρεί η διπολική διαταραχή; και ποιες παθήσεις συνοδεύει;
Η διπολική διαταραχή δεν εξαφανίζεται, όμως με την πάροδο του χρόνου τα συμπτώματα μπορεί να τιθασευτούν, ιδίως όταν τα άτομα αναζητούν βοήθεια. Εντούτοις, ερευνητική ανασκόπηση του 2023, πρεσβεύει ότι οι διπολικοί ασθενείς πρέπει να είναι σε επιφυλακή, λόγω του συνδυαζόμενου και πιθανού κινδύνου ανάπτυξης παθήσεων όπως:
- μεταβολικό σύνδρομο
- υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
- διαβήτης
- καρδιαγγειακή νόσος
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η διπολική διαταραχή μπορεί να μειώσει το προσδόκιμο ζωής κατά 9 έως 20 χρόνια, σύμφωνα με την ανασκόπηση.