Το πρόβλημα των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (ΥΕΤ) εξακολουθεί να απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τη διεθνή βιβλιογραφία, δεδομένου ότι η μακροχρόνια κατανάλωσή τους αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα για εμφάνιση της παχυσαρκίας και των συννοσηροτήτων της, όπως ψυχολογικά προβλήματα, μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνος, κ.ά.
Τα ΥΕΤ προέρχονται από φυσικά τρόφιμα που έχουν υποστεί μεγάλου βαθμού επεξεργασία.
Αυτά περιλαμβάνουν ζαμπόν, λουκάνικα, γαριδάκια, πατατάκια, παγωτό, μπισκότα, σοκολατάκια, κ.ά.
Ο κύριος λόγος της βλαπτικής τους ενέργειας φαίνεται να είναι η μεγάλη περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη, αλάτι ή και λίπος, ενώ ενοχοποιούνται και ορισμένες πρόσθετες χημικές ουσίες.
Ειδικά για την παχυσαρκία, σύγχρονες δημοσιεύσεις δείχνουν ότι το κύριο αίτιο πρόκλησης από τα ΥΕΤ είναι η υπερκατανάλωση θερμίδων και, λιγότερο, άλλοι παράγοντες.
Ενας από τους λόγους είναι ότι η βιομηχανική παραγωγή των ΥΕΤ φρόντισε αυτά τα τρόφιμα να είναι πολύ εύγευστα, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να «χάνει τον έλεγχο» καθώς τα τρώει.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το ποσοστό συμβολής των ΥΕΤ στην ημερήσια πρόσληψη θερμίδων είναι σαφώς μικρότερο όταν κανείς μαγειρεύει στο σπίτι σε σχέση με το να τρώει έξω.
Εχει επίσης δειχθεί ότι η ταχύτητα μάσησης και κατάποσης του φαγητού είναι μεγαλύτερη όταν αυτό περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο ΥΕΤ.
Το αποτέλεσμα είναι κυρίως η επιβράδυνση του κορεσμού.
Με άλλα λόγια χορταίνει κανείς αργότερα, αφού προηγουμένως, τρώγοντας «ανεξέλεγκτα», έχει καταναλώσει σχετικά μεγάλη ποσότητα τροφής.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί μια δημοσίευση σύμφωνα με την οποία η ταχεία κατανάλωση ενός γεύματος συνοδεύεται από ορμονικές αλλαγές που προκαλούν καθυστερημένο κορεσμό σε σχέση με την αργή κατανάλωση του ίδιου γεύματος από τα ίδια άτομα.
Αυτό σημαίνει ότι όταν τρώει κανείς γρήγορα αργεί να χορτάσει και κατά συνέπεια ρέπει στο να φάει περισσότερο.
Από την άλλη μεριά, τα ραφιναρισμένα σάκχαρα των ΥΕΤ απορροφούνται ταχύτατα από τον γαστρεντερικό σωλήνα, οδηγώντας σε υπερέκκριση ινσουλίνης, μιας ορμόνης που διεγείρει την όρεξη. Με βάση τα παραπάνω, είναι εύλογο ότι η ταχεία κατανάλωση υπερεπεξεργασμένης τροφής οδηγεί μακροχρόνια σε αύξηση του σωματικού βάρους.
Πολύ ενδιαφέρουσα είναι μια μελέτη που αφορά παιδιά στον Καναδά.
Οι συγγραφείς μελέτησαν μια ομάδα μικρών παιδιών όταν αυτά ήταν 3 ετών και πάλι όταν έγιναν 5 ετών.
Παρατήρησαν ότι η κατανάλωση ΥΕΤ των παιδιών κάλυπτε σχεδόν το μισό της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων.
Επίσης ανέφεραν, ότι αυτή η κατανάλωση συνδυάστηκε με παχυσαρκία κυρίως στα αγόρια, πιθανόν γιατί τα κορίτσια έτρωγαν μικρότερες ποσότητες φαγητού.
Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να αναφερθεί μια μελέτη σε Ελληνόπουλα 9-13 ετών.
Βρέθηκε ότι η επίπτωση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στα παχύσαρκα παιδιά και μάλιστα το ποσοστό αυτό ήταν το υψηλότερο στην Ευρώπη.
Εννοείται, ότι κανείς δεν αρνείται ότι τα ΥΕΤ μπορεί να είναι βλαβερά και λόγω τοξικών επιδράσεων ορισμένων συστατικών τους, αλλά η παχυσαρκία που όχι σπάνια προκαλείται από αυτά ασφαλώς οφείλεται κυρίως στην υπερκατανάλωσή τους για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.
Οι νόμοι της θερμοδυναμικής δεν καταργούνται. Συνεπώς, η κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων πρέπει κατά το δυνατόν να ελαττώνεται και να μην υποκύπτει κανείς εύκολα στον εύγευστο πειρασμό!
Είναι προφανές ότι οι οικογένειες, η κοινωνία και η πολιτεία πρέπει να επωφεληθούν από τη συνέχεια αυξανόμενη επιστημονική γνώση και, αντίστοιχα, να υιοθετήσουν υγιείς συμπεριφορές και να εντατικοποιήσουν τα ήδη υπάρχοντα μέτρα, ιδίως στα σχολεία.