Πέντε ημέρες διατροφής με υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, όπως σοκολάτες, πατατάκια και άλλα πρόχειρα φαγητά, είναι αρκετές για να προκληθούν αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται στους πάσχοντες από παχυσαρκία, αναφέρουν επιστήμονες από τη Γερμανία.
Ωστόσο οι αλλαγές αυτές παρατηρούνται χωρίς να επηρεαστεί το σωματικό βάρος ή η σύσταση του σώματος. Επιπλέον, δεν σταματούν αμέσως μόλις διακοπεί η κατανάλωση των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων. Και το κυριότερο: δεν είναι οι μόνες που συμβαίνουν στον οργανισμό.
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Nature Metabolism. Όπως γράφουν οι ερευνητές, πραγματοποίησαν τη μελέτη τους σε 29 νεαρούς άνδρες (ηλικίες 19-27 ετών). Όλοι είχαν φυσιολογικό σωματικό βάρος, με το δείκτη μάζας σώματός τους (ΔΜΣ) να κυμαίνεται μεταξύ 19 και 25 kg/m2.
Για να μην επηρεαστεί η αξιοπιστία των ευρημάτων τους, οι ερευνητές ζήτησαν επίσης από τους εθελοντές τους να μην γυμνάζονται για πέντε ημέρες. Έπρεπε επίσης να κάνουν λιγότερα από 4.000 βήματα την ημέρα.
Τα ευρήματα
Οι εθελοντές που έπρεπε να τρώνε τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, κατόρθωσαν να καταναλώνουν καθημερινά τις 1.200 από τις πρόσθετες θερμίδες τους κατά μέσον όρο.
«Στην αρχή έδειχναν ότι είναι ενθουσιασμένοι. Μέχρι την τέταρτη μέρα, όμως, η κατανάλωση όλων αυτών των παχυντικών τροφίμων είχε μετατραπεί σε δοκιμασία», εξήγησε η επικεφαλής ερευνήτρια Dr. Stephanie Kullmann, καθηγήτρια στο Τμήμα Μεταβολικής Νευροαπεικόνισης του Πανεπιστημίου του Tübingen.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, η πρώτη συνέπεια που είχε η παχυντική διατροφή ήταν να αυξήσει σημαντικά το λίπος στο συκώτι τους. Πριν αλλάξουν τη διατροφή τους, είχαν ποσοστό λιπώδους διήθησης του ήπατος 1,55%, κατά μέσον όρο. Μέσα σε πέντε μέρες, όμως, είχαν φτάσει στο 2,54%.
Η συσσώρευση λίπους στα κύτταρα του ήπατος δυσχεραίνει τη λειτουργία τους. Όταν είναι σημαντική, ανοίγει το δρόμο μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη σοβαρών προβλημάτων, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η κίρρωση του ήπατος.
Αντίσταση στην ινσουλίνη
Εκτός από την αυξημένη λιπώδη διήθηση του ήπατος, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είχαν επηρεάσει και την ανταπόκριση του εγκεφάλου στην ινσουλίνη. Ειδικότερα είχαν αυξήσει την αντίστασή του σε αυτήν την ορμόνη.
Όταν τρώμε κάτι, το πάγκρεας εκκρίνει ινσουλίνη για να διευκολύνει τον μεταβολισμό. Λίγη από την ινσουλίνη εισέρχεται στον εγκέφαλο, για να καταστείλει την όρεξη. Η αντίδραση του εγκεφάλου σε αυτήν, όμως, εξασθενεί στους πάσχοντες από παχυσαρκία. Η συνέπεια είναι να επηρεάζεται αρνητικά ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζεται το σώμα τις τροφές.
Έτσι, η αυξημένη αντίσταση του εγκεφάλου στην ινσουλίνη σχετίζεται με την παχυσαρκία και τον τύπου 2 διαβήτη.
Και στο σύστημα επιβράβευσης
Η νέα μελέτη έδειξε ακόμα ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είχαν επηρεάσει και το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου. Πρόκειται για μία ακούσια νοητική διεργασία, που επηρεάζει τα κίνητρα και τη λήψη αποφάσεων.
Μέσω αυτού του συστήματος, ο εγκέφαλος μαθαίνει να συσχετίζει ορισμένες συμπεριφορές με θετικές ή αρνητικές εκβάσεις. Η συσχέτιση αυτή παίζει σημαντικό ρόλο στις διατροφικές προτιμήσεις μας.
Η διαταραχή του συστήματος επιβράβευσης του εγκεφάλου έχει παρατηρηθεί πολλάκις στους ασθενείς με παχυσαρκία. Η συνέπεια της διαταραχής του είναι η αυξημένη προτίμηση για τις παχυντικές τροφές.
Η μελέτη έδειξε πως μέσα σε πέντε μέρες, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είχαν προκαλέσει στους νεαρούς εθελοντές αλλαγές στο σύστημα αυτό, που θυμίζουν έντονα αυτές που παρατηρούνται στους παχύσαρκους ασθενείς. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι πέντε μέρες είναι αρκετές για να «προετοιμαστεί» ο εγκέφαλος για μακροχρόνιες ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Και σαν να μην ήταν όλ’ αυτά αρκετά, όταν οι νεαροί σταμάτησαν να τρώνε τα παχυντικά τρόφιμα, η υγεία τους δεν αποκαταστάθηκε αμέσως. Μία εβδομάδα αργότερα εξακολουθούσαν να έχουν πολλές από τις αλλαγές που είχαν αναπτύξει.
«Δεν περίμενα ότι οι επιπτώσεις από τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα θα αναπτύσσονταν τόσο γρήγορα σε έναν καθ’ όλα υγιή πληθυσμό», είπε η Dr. Kullmann. «Ωστόσο τα ευρήματά μας υποδηλώνουν πως η έστω και σύντομη ανθυγιεινή διατροφή προκαλεί αρνητικές αλλαγές στον οργανισμό, πριν καν γίνουν εμφανείς οι επιπτώσεις στο σωματικό βάρος».