Η αρχή του σεξ είναι συνήθως γεμάτη έλξη και επιθυμία. Ωστόσο, κάποιες φορές, κατά τη διάρκειά του μπορεί να αρχίσετε να νιώθετε μία ανεπαίσθητη πίεση να αποδείξετε ότι είστε καλοί στο κρεβάτι. Αν έχετε αισθανθεί ότι «αξιολογείστε» την ώρα της ερωτικής πράξης, είτε από τον σύντροφό σας, είτε από τον εαυτό σας, είτε ακόμα και από ένα μη υπαρκτό κοινό που φαντάζεστε, να ξέρετε ότι οι σκέψεις αυτές είναι κοινές για πολλούς.
Η Lucia F. O’Sullivan, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του New Brunswick στον Καναδά, με πολυετή ερευνητική δουλειά στο πεδίο των διαπροσωπικών σχέσεων, μίλησε για αυτό το φαινόμενο σε άρθρο στο Psychology Today και ανέλυσε αυτό το αμήχανο συναίσθημα που οι περισσότεροι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή αλλά δεν ξέρουμε πώς να το περιγράψουμε: το άγχος επίδοσης στο σεξ.
Το σεξ ως performance και όχι ως εμπειρία
Όταν το σεξ σάς θυμίζει περισσότερο σκηνή παράστασης όπου πρέπει να αποδείξετε κάτι, χάνεται η σύνδεση με την απόλαυση. «Το συγκεκριμένο άγχος μοιάζει σαν να βαθμολογείστε», λέει η O’Sullivan. Η πίεση σάς απομακρύνει από τη στιγμή και κάνει δύσκολο το να νιώσει κανείς ελεύθερος, παρών και αυθόρμητος. Και δεν αφορά μόνο άντρες, όπως λανθασμένα πιστεύαμε για καιρό.
Και οι γυναίκες νιώθουν ότι πρέπει να «αποδώσουν»
Για δεκαετίες, η επιστημονική έρευνα επικεντρωνόταν στο πώς οι άντρες νιώθουν πίεση να είναι έτοιμοι, να έχουν στύση και να εντυπωσιάσουν. Οι προσδοκίες να δείχνουν τέλειοι, να έχουν διάρκεια, να κάνουν την άλλη πλευρά να φτάσει σε οργασμό γρήγορα και χωρίς προσπάθεια, είναι ασφυκτικές. Η αλήθεια; Αυτό ρίχνει όχι μόνο την επιθυμία αλλά και την ικανοποίηση.
Αλλά όπως επισημαίνει η O’Sullivan, οι γυναίκες δεν μένουν πίσω στο άγχος επίδοσης. Πιέζονται να είναι απίστευτα σέξι, πρόθυμες για όλα, και φυσικά, να ανταποκριθούν σε όλα με τρόπο που δείχνει την τέλεια σεξουαλική ανταπόκριση. Όλα αυτά, όχι απλώς πιέζουν, αλλά σαμποτάρουν τη χαρά της εμπειρίας.
Όταν το άγχος του ενός επηρεάζει και τον άλλο
Σε μια μελέτη με 228 ζευγάρια, η ερευνητική ομάδα της O’Sullivan διαπίστωσε ότι όταν ο ένας από τους δύο έχει υψηλό άγχος επίδοσης, επηρεάζεται αρνητικά και η σεξουαλική και η συναισθηματική ικανοποίηση και των δύο. Ανάμεσα στα συχνότερα μοτίβα που καταγράφηκαν σε προσωπικές συνεντεύξεις ήταν η υπερανάλυση της εμφάνισης («πώς φαίνομαι τώρα;»), η ανησυχία μήπως απογοητεύσουν τον σύντροφο, η παρακολούθηση κάθε αντίδρασης του άλλου, για να ελέγξουν πώς τα πάνε μεταξύ τους και ένα «κατηγορώ» στον εαυτό τους επειδή δε νιώθουν έτοιμοι ή συγκεντρωμένοι. Όλα αυτά είναι ενδείξεις πως το σεξ έχει γίνει μια εσωτερική δοκιμασία αντί για μία μοιρασμένη εμπειρία.
Ποιος σας «βλέπει» τελικά;
Κάποιες φορές το «άγχος κοινού» δεν έχει να κάνει καν με τον σύντροφο. Αντιθέτως, νιώθετε να σας βλέπει ένας αόρατος κύκλος «κριτών»: οι φίλοι, τα social media, ολόκληρος ο κόσμος που, χωρίς να ρωτήσει, μοιράζεται εμπειρίες και προσδοκίες. Το πρόβλημα; Η σκέψη ότι πρέπει να είστε εξαιρετικοί στο σεξ απλώς για να θεωρηθείτε «φυσιολογικοί». Αλλά αυτό δεν είναι απλώς ανέφικτο, είναι και εντελώς παράλογο. Στατιστικά και πρακτικά.
Τι βοηθά και τι όχι
Η ερευνητική ομάδα κατέγραψε τους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες προσπάθησαν να διαχειριστούν το άγχος απόδοσης στο σεξ, κατατάσσοντάς τους σε δύο βασικές στρατηγικές: τις αποτελεσματικές και τις μη αποτελεσματικές.
Από τη μία πλευρά, οι στρατηγικές προσέγγισης έφεραν καλύτερα αποτελέσματα. Αυτές περιλάμβαναν την ανοιχτή επικοινωνία με τον σύντροφο, την πρόταση για κάτι διαφορετικό, καθώς και την επιστροφή σε πιο οικείες και συναισθηματικές στιγμές, όπως ένα χαλαρωτικό μασάζ. Αυτές οι στρατηγικές βοήθησαν τα ζευγάρια να επανέλθουν στην ουσία της σχέσης τους και να βελτιώσουν την αμοιβαία ικανοποίηση.
Από την άλλη, υπήρχαν οι στρατηγικές αποφυγής, που δεν είχαν τα ίδια θετικά αποτελέσματα. Κάποιοι συμμετέχοντες προσποιούνταν οργασμό, απλώς για να τελειώνουν με τη διαδικασία, ενώ άλλοι προτιμούσαν να παραμένουν σιωπηλοί, αποφεύγοντας την επικοινωνία με τον σύντροφό τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι στρατηγικές αποφυγής οδηγούσαν σε μεγαλύτερη απογοήτευση και για τους δύο.
Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η ανοιχτή επικοινωνία και η αμοιβαία κατανόηση είναι κλειδιά για να ξεπεραστεί το άγχος απόδοσης και να βελτιωθεί η ικανοποίηση στην ερωτική επαφή.
«Είναι δύσκολο να απολαύσει κανείς τον εαυτό του, ή να απολαύσει ένας σύντροφος εσάς, όταν κάνετε σεξ σαν να σας κινηματογραφούν», καταλήγει η O’Sullivan. Η απόλαυση στο σεξ ξεκινά όταν είστε παρόντες και αυθεντικοί, όχι όταν επιδιώκετε το άριστα. Το σεξ δεν είναι ούτε εξέταση, ούτε παράσταση. Είναι μια εμπειρία, και μάλιστα δική σας.