Η άνοια επηρεάζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, ενώ αποτελεί έναν «ύπουλο» εχθρό που εξασθενεί σταδιακά τη μνήμη και τη σκέψη, αλλά και την ανεξαρτησία τους. Με εκατομμύρια άτομα να βρίσκονται αντιμέτωπα με αυτή τη νόσο, οι επιστήμονες αναζητούν νέους τρόπους για να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της και να δώσουν καλύτερη υποστήριξη για τη γνωστική υγεία τους.
Νέα ερευνητικά δεδομένα αποκαλύπτουν ότι ένας απλός έλεγχος στις τιμές της χοληστερόλης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρώιμος δείκτης της νόσου, συμβάλλοντας στον εντοπισμό της άνοιας έως και έξι χρόνια πριν εμφανιστεί, επιτρέποντας έτσι την έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση. Η έρευνα αυτή θα παρουσιαστεί λεπτομερέστερα στο επερχόμενο Συνέδριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας 2024 (16 – 18 Νοεμβρίου) στο Σικάγο, προσθέτοντας πολύτιμες γνώσεις στις δυνατότητες πρόληψης της άνοιας, με έναν τόσο απλό και προσιτό έλεγχο.
Χοληστερόλη και άνοια: Τα νέα στοιχεία
Προηγούμενες μελέτες έχουν ήδη συσχετίσει τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στη μέση ηλικία με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αργότερα. Στην προκειμένη μελέτη, που διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Monash της Μελβούρνης, παρακολουθήθηκαν σχεδόν 10.000 ενήλικες στην ηλικία των 70 ετών για μία περίοδο έξι ετών. Οι συμμετέχοντες δεν έκαναν αλλαγές σε φαρμακευτική αγωγή μείωσης χοληστερόλης κατά τη διάρκεια της μελέτης, γεγονός που βοήθησε στην ακριβέστερη αξιολόγηση των επιπέδων της χωρίς εξωτερικές παρεμβολές.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι είχαν σταθερά επίπεδα χοληστερόλης καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης είχαν σημαντικά χαμηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια ή ήπια γνωστική έκπτωση. Από την άλλη, οι συμμετέχοντες με υψηλές διακυμάνσεις στα επίπεδα χοληστερόλης, δηλαδή αλλαγές που ξεπερνούσαν το φυσιολογικό εύρος, ήταν κατά 60% πιο πιθανό να διαγνωστούν με άνοια. Επιπλέον, είχαν 23% αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν ήπια γνωστική έκπτωση χωρίς να εμφανίσουν πλήρη άνοια.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι χοληστερόλης στο αίμα, με διαφορετική επίδραση στην υγεία: η LDL χοληστερόλη και η HDL χοληστερόλη. Η LDL, γνωστή ως «κακή» χοληστερόλη, όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και, σύμφωνα με την έρευνα, όσοι είχαν μεγάλες διακυμάνσεις σε αυτήν είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν ήπια γνωστική έκπτωση. Αντίθετα, η HDL, γνωστή ως «καλή» χοληστερόλη, βοηθά στην απομάκρυνση της περίσσειας χοληστερόλης από τις αρτηρίες, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Αν και η HDL χοληστερόλη θεωρείται προστατευτική για την καρδιά, η μελέτη διαπίστωσε ότι οι μεγάλες διακυμάνσεις της HDL δεν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας ή γνωστικής έκπτωσης. Επομένως, φαίνεται πως οι έντονες αλλαγές στα επίπεδα της LDL χοληστερόλης αποτελούν ισχυρότερο δείκτη κινδύνου για την άνοια.
Η επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Zhen Zhou, ειδικός στις χρόνιες παθήσεις και τη γήρανση στο Πανεπιστήμιο Monash, επεσήμανε τη σημασία της παρακολούθησης των επιπέδων χοληστερόλης, ειδικά για τους ηλικιωμένους με μεγάλες διακυμάνσεις. Όπως δήλωσε, «οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι με διακυμάνσεις στα επίπεδα χοληστερόλης, ανεξάρτητα από το αν λαμβάνουν φάρμακα μείωσης της χοληστερόλης, μπορεί να χρειάζονται στενότερη παρακολούθηση και προληπτικές παρεμβάσεις».
Ο Καθηγητής Fernando Testai, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Σικάγο, χαρακτήρισε την έρευνα ως «ένα σημαντικό κομμάτι στο παζλ της διατήρησης της υγείας του εγκεφάλου». Όπως δήλωσε, «η αύξηση των διακυμάνσεων στα επίπεδα χοληστερόλης συνδέεται με τη γνωστική έκπτωση», γεγονός που κάνει τη σταθερότητα της χοληστερόλης έναν βασικό στόχο για την πρόληψη της άνοιας.
Η μελέτη είναι παρατηρητική, που σημαίνει ότι καταγράφει συσχετίσεις αλλά δεν εξηγεί ακριβώς γιατί οι μεγάλες διακυμάνσεις στη χοληστερόλη αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας. Επίσης, σχεδόν το 96% των συμμετεχόντων ήταν λευκοί, οπότε τα αποτελέσματα ίσως δεν είναι αντιπροσωπευτικά για άλλες πληθυσμιακές ομάδες.
Ένα ακόμα εύρημα που τονίζεται είναι ότι τα αποτελέσματα δεν επηρεάζονται από τη χρήση στατινών, των φαρμάκων μείωσης της χοληστερόλης, αφού οι συμμετέχοντες δεν άλλαξαν αγωγή κατά τη διάρκεια της έρευνας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς βοηθά στην αποφυγή παρερμηνειών σχετικά με τον ρόλο των φαρμάκων στις διακυμάνσεις της χοληστερόλης.
Ο έλεγχος της χοληστερόλης ως προληπτικό εργαλείο
Η νέα αυτή έρευνα δίνει τη δυνατότητα για τη χρήση των απλών ελέγχων χοληστερόλης ως προληπτικό εργαλείο για την άνοια. Ο έλεγχος αυτός, σε συνδυασμό με την προσεκτική παρακολούθηση των επιπέδων χοληστερόλης, μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την κατάσταση της γνωστικής υγείας του ατόμου. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η έγκαιρη παρέμβαση, μέσω της σταθεροποίησης της χοληστερόλης με τη βοήθεια υγιεινής διατροφής και άσκησης, ίσως μπορεί να καθυστερήσει ή και να αποτρέψει την εμφάνιση της άνοιας.