Μια νέα, πρωτοποριακή μελέτη αποκαλύπτει ότι ένα συχνό στέλεχος του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), γνωστό ως beta-HPV, μπορεί να προκαλεί άμεσα την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος, και όχι μόνο να ενισχύει τις βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία όπως πιστευόταν μέχρι σήμερα. Η ανακάλυψη βασίστηκε στη μελέτη μιας 34χρονης ασθενούς που έπασχε από επανεμφανιζόμενο επιθετικό καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων (cSCC) στο μέτωπο. Παρά τις επανειλημμένες χειρουργικές επεμβάσεις και τις ανοσοθεραπείες, οι όγκοι της συνέχιζαν να επανέρχονται. Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε κάτι εντυπωσιακό: ο beta-HPV είχε ενσωματωθεί στο DNA των καρκινικών κυττάρων, παράγοντας ιικές πρωτεΐνες που τροφοδοτούσαν την ανάπτυξη του καρκίνου. Πρόκειται για την πρώτη γνωστή περίπτωση κατά την οποία το συγκεκριμένο στέλεχος HPV ενσωματώνεται στο ανθρώπινο DNA και διατηρεί ενεργά τη νόσο.
Η γυναίκα έπασχε από κληρονομική ανοσοανεπάρκεια, η οποία εμπόδιζε τα Τ-κύτταρά της να επιτεθούν στον ιό. Αν και μπορούσε να επιδιορθώσει τη βλάβη του DNA από την ηλιακή ακτινοβολία, η ανεπαρκής ανοσολογική απόκριση επέτρεψε στον ιό να εισβάλει στα δερματικά κύτταρα και να προκαλέσει καρκίνο. Επιπλέον, η ίδια ασθενής υπέφερε από άλλες λοιμώξεις HPV, όπως κονδυλώματα στο δέρμα και στο στόμα. Μετά τη διάγνωση, οι γιατροί προχώρησαν σε μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων, αντικαθιστώντας τα ανεπαρκή Τ-κύτταρα της ασθενούς με υγιή. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: ο καρκίνος υποχώρησε πλήρως και καμία από τις HPV-σχετιζόμενες λοιμώξεις δεν επανεμφανίστηκε στη διάρκεια τριετούς παρακολούθησης.
Ο ανοσολόγος Andrea Lisco από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIAID), δήλωσε: «Η ανακάλυψη αυτή μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε τον cSCC σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.» Η μελέτη δεν υποβαθμίζει τη σημασία της υπεριώδους ακτινοβολίας στην εμφάνιση καρκίνου του δέρματος, αλλά δείχνει ότι ιικοί παράγοντες μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να αποτελούν την άμεση αιτία – ιδιαίτερα σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Το περιστατικό ενισχύει την ανάγκη για εξατομικευμένες θεραπείες που να λαμβάνουν υπόψη το γενετικό και ανοσολογικό προφίλ του κάθε ασθενούς. Επίσης, αναδεικνύει το πόσο καθοριστικός είναι ο συνδυασμός ειδικοτήτων – ιολόγων, ανοσολόγων, ογκολόγων και μεταμοσχευτικών ιατρών – για την επιτυχία τέτοιων θεραπειών. Η περίπτωση αυτή αφορά το beta-HPV, αλλά οι ελπιδοφόρες εξελίξεις στην καταπολέμηση του alpha-HPV – υπεύθυνου για καρκίνους τραχήλου της μήτρας και φάρυγγα – δείχνουν ότι η πρόληψη μέσω εμβολιασμού μπορεί να μειώσει δραματικά τα ποσοστά θνησιμότητας.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές: «Η μελέτη μας δείχνει ότι ίσως υπάρχουν περισσότεροι ασθενείς με επιθετικές μορφές cSCC που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από ανοσοθεραπείες, αρκεί να διαγνωστούν εγκαίρως».
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine και αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την εξατομικευμένη ογκολογία και την αναγνώριση των ιογενών παραγόντων στον καρκίνο.