Το καλό πλύσιμο των χεριών αποτελεί έναν από τους πρώτους κανόνες υγιεινής που μαθαίνει ένα παιδί από την οικογένειά του. Τα καθαρά χέρια είναι μία από τις αποτελεσματικότερες μεθόδους προστασίας από λοιμώξεις και διατήρησης της υγείας, αφού προλαμβάνεται η εξάπλωση μικροβίων και ιών σε σπίτι, σχολείο και εργασία. Η «λαίλαπα» του κορωνοϊού (Covid 19), ωστόσο, συντάραξε την ζωή και την καθημερινότητα, απαιτώντας ακόμα περισσότερα μέτρα προστασίας. Ανάμεσα σε αυτά η χρήση αντισηπτικού, μάσκας και ειδικών, ενισχυμένων καθαριστικών για την καταπολέμηση του φονικού ιού από τις επιφάνειες.
Η εντατική χρήση καθαριστικών και άλλων προϊόντων, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός μοναδικού περιβάλλοντος που ασκεί πίεση στα μικρόβια, τα οποία πρέπει να προσαρμοστούν ή να εξαλειφθούν στις νέες συνθήκες.
«Τα δομημένα περιβάλλοντα αποτελούν ενδιαιτήματα για πολλά μικρόβια, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, μυκήτων και ιών. Η ποικιλομορφία και η σύνθεση των μικροβιωμάτων τους επηρεάζονται από πλήθος παραγόντων (π.χ. γεωγραφία, στρατηγική εξαερισμού και υγρασία). Ορισμένα μικρόβια στα δομημένα περιβάλλοντα μπορεί να παραμείνουν ενεργά ή να πολλαπλασιαστούν, ενώ άλλα είναι ανενεργά, αδρανή ή πεθαίνουν, ανάλογα με τη συμβατότητά τους με τις περιβαλλοντικές συνθήκες», αναφέρει έκθεση που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και το Πανεπιστήμιο Xi’an Jiaotong-Liverpool (XJTLU) και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Microbiome.
Επιστήμονες συνέλεξαν 738 δείγματα από δημόσιες εγκαταστάσεις, κατοικίες, καθώς και το μετρό και το ανθρώπινο δέρμα, στην κινεζική πόλη, με εξαιρετικά εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Αυτό που προκύπτει λοιπόν, είναι νέα 363 μικροβιακά στελέχη που δεν είχαν ανιχνευθεί προηγουμένως, τα οποία ζουν στο δέρμα μας και στο περιβάλλον μας, εκ των οποίων κάποια διαθέτουν γονίδια που τους επιτρέπουν να τραφούν με καθαριστικά προϊόντα και να τα μετατρέψουν σε ενέργεια για να επιβιώσουν.
«Τα δομημένα περιβάλλοντα προσφέρουν ξεχωριστές συνθήκες που τα ξεχωρίζουν από τους φυσικούς βιότοπους», αναφέρει η Ξινχάο Τονγκ, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Xi’an Jiaotong-Liverpool (XJTLU), Κίνα και επικεφαλής συντάκτρια της μελέτης, σύμφωνα με δημοσίευση του πανεπιστημιακού ιδρύματος.
Τονίζει, μάλιστα, πως η «χρήση προϊόντων καθαρισμού και άλλων βιομηχανικών προϊόντων δημιουργεί ένα μοναδικό περιβάλλον που ασκεί επιλεκτικές πιέσεις στα μικρόβια, στα οποία πρέπει να προσαρμοστούν ή να εξαλειφθούν, αλλά οι μηχανισμοί με τους οποίους τα μικρόβια προσαρμόζονται και επιβιώνουν σε δομημένα περιβάλλοντα δεν είναι κατανοητοί».
Συγκεκριμένα για το Eremiobacterota η καθηγήτρια εξηγεί πως το γονιδίωμά του, του επιτρέπει να μεταβολίζει ιόντα αμμωνίου που περιέχεται σε προϊόντα καθαρισμού, καθώς και γονίδια που επιτρέπουν τη διάσπαση της υπολειμματικής αλκοόλης που βρίσκεται στα κοινά απολυμαντικά.
«Τα μικρόβια που διαθέτουν βελτιωμένες ικανότητες να αξιοποιούν περιορισμένους πόρους και να ανέχονται κατασκευασμένα προϊόντα, όπως απολυμαντικά και μέταλλα, ανταγωνίζονται μη ανθεκτικά στελέχη, ενισχύοντας την επιβίωσή τους και ακόμη και την εξέλιξή τους μέσα σε δομημένα περιβάλλοντα. Θα μπορούσαν, επομένως, να θέσουν κινδύνους για την υγεία, εάν είναι παθογόνα», τονίζει η Τονγκ.
Την ίδια στιγμή, οι επιστήμονες ανίχνευσαν 11 στελέχη του Micrococcus luteus, τα οποία δεν είχαν καταγραφεί στο παρελθόν, τα οποία μπορεί συνήθως να μην είναι παθογόνα, αλλά είναι ικανά να προκαλέσουν ευκαιριακές λοιμώξεις σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Επομένως, μπορεί να αποτελέσουν απειλή σε κλινικό περιβάλλον «ιδίως στις μονάδες εντατικής θεραπείας, όπου τα ποσοστά θνησιμότητας μπορεί να φτάσουν έως και το 30%», καθώς συχνά «τα νοσοκομεία λειτουργούν ως εστίες ποικίλων παθογόνων που προκαλούν νοσοκομειακές λοιμώξεις».
Η Τονγκ και η ομάδα της τονίζουν την ανάγκη για διεπιστημονική συνεργασία, συνδυάζοντας τομείς όπως η μικροβιολογία, ο αστικός σχεδιασμός και η δημόσια υγεία για τη δημιουργία ενός συνεκτικού τοπίου κατανόησης.
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί η έρευνά τους μπορεί να είναι βοηθητική για την εκπόνηση στρατηγικών και πρακτικών ελέγχου λοιμώξεων ώστε να διασφαλιστεί η υγεία, μεταξύ άλλων, των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και των ασθενών.