Για πολλούς ανθρώπους, η τροφή είναι κάτι περισσότερο από απλή ανάγκη επιβίωσης. Το φαγητό έχει και ακόμη έναν, ψυχολογικό ρόλο: της παρηγοριάς, της ανταμοιβής, της διασκέδασης ή της εκπλήρωσης του συναισθηματικού κενού.
Όταν το φαγητό αρχίσει να γίνεται συναισθηματικό δεκανίκι, αποτελεί έναν μη υγιή μηχανισμό άμυνας που μαρτυρά υποσυνείδητα προβλήματα.
- Τρώνε στα κρυφά
- Τρώνε χωρίς να πεινούν
- Τρώνε γρήγορα
- Εμμονή με το φαγητό
- Χρησιμοποιούν το φαγητό ως επιβράβευση
- Τρώνε για να ηρεμήσουν
- Αίσθημα ενοχής μετά το φαγητό
- Τρώνε για να χαλαρώσουν από το στρες
Τρώνε στα κρυφά
Το κρυφό φαγητό είναι μια από τις πιο ενδεικτικές συμπεριφορές που μαρτυρούν συναισθηματική υπερφαγία.
Δεν μιλάμε για ένα περιστασιακό μεταμεσονύκτιο σνακ, αλλά για τη διαρκή συνήθεια του να κρύβεις φαγητό, να τρως μόνος, ή να περιμένεις μέχρι να φύγουν όλοι, ώστε να αρχίσετε να τρώτε. Αυτή η συμπεριφορά αποδίδεται στα αισθήματα ενοχής ή ντροπής γύρω από το φαγητό. Ντροπή ότι ίσως σας κρίνουν ή θα νιώσετε αμηχανία για τις διατροφικές σας προτιμήσεις και συνήθειες.
Αν βρίσκετε διαρκώς δικαιολογίες για να φάτε μόνοι σας, ίσως το φαγητό να αποτελεί για εσάς ένα συναισθηματικό στήριγμα.
Ορισμένες φορές, τρώμε χωρίς να πεινάμε.
Κατά κανόνα, όταν είμαστε πιεσμένοι ή αγχωμένοι.
Αντί να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματά μας, προτιμούμε να δημιουργήσουμε περισπασμούς μέσα από το φαγητό. Πρόκειται για μια αυτόματη απόκριση – νιώθεις άβολα; – τρως. Το φαγητό, εκτός από σωματικό, μπορεί να προσφέρει και συναισθηματικό κορεσμό.
Μπορεί το φαγητό, πρόσκαιρα, να προσφέρει μια παρηγοριά, όμως ποτέ δεν καταφέρνει να επιλύσει τα υποκείμενα ζητήματα που δημιουργούν το πρόβλημα.
Η συναισθηματική υπερφαγία, αποτελεί μια συνηθισμένη συμπεριφορά των ανθρώπων που κάνουν το φαγητό συναισθηματικό τους δεκανίκι.
Δεν έχει να κάνει με τον κορεσμό, αλλά την ανακούφιση από τη συναισθηματική δυσφορία.
Τρώνε γρήγορα
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρειάζεται περίπου 20 λεπτά για να πάρει στο σήμα του κορεσμού από το στομάχι.
Οι άνθρωποι που έχουν προβλήματα με τη συναισθηματική υπερφαγία, κάνουν κατάχρηση αυτού του καθοριστικού χρόνου, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες φαγητού, πριν το σώμα να νιώσει χορτάτος.
Η συμπεριφορά αυτή συνδέεται με την ανάγκη της άμεσης ικανοποίησης. Το φαγητό είναι μια γρήγορη αντιμετώπιση των δυσφορικών συναισθημάτων και η γρήγορη κατανάλωσή του ενισχύει το αίσθημα της ευχαρίστησης.
Σταδιακά, αυτό οδηγεί σε υπαρφαγικά επεισόδια και αισθήματα συναισθηματικής δυσφορίας, πυροδοτώντας περισσότερο την ανάγκη για τροφή.
Γίνεται ένας φαύλος κύκλος, από τον οποίο είναι δύσκολο να απεγκλωβιστεί ο άνθρωπος. Είναι αναγκαίο ο άνθρωπος να καταλάβει και ν’ αντιμετωπίσει τα υποκείμενα συναισθηματικά ζητήματα.
Εμμονή με το φαγητό
Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την τροφή ως συναισθηματικό δεκανίκι, αποκτούν εμμονή με το φαγητό. Ενδέχεται:
- Να σκέφτονται διαρκώς το επόμενό τους γεύμα.
- Να έχουν εμμονή με τις μαγειρικές συνταγές.
Οι άνθρωποι μπορεί ν’ αφιερώνουν απίστευτα πολύ χρόνο αποφασίζοντας τι να φάνε. Η εμμονή μπορεί να πάρει ανησυχητικές διαστάσεις.
Μπορεί να περνάνε ώρες ολόκληρες να αγοράζουν φαγητό, να το μαγειρεύουν, να παρακολουθούν μαγειρικές εκπομπές ή περιοδικά.
Όταν το φαγητό γίνεται εμμονή που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του μυαλού, τότε υπάρχει μια βαθύτερη συναισθηματική ανάγκη.
Η αναγνώριση της συμπεριφοράς αυτής, είναι το πρώτο βήμα για την κατανόηση του συναισθηματικού ρόλου τον οποίο έχετε προσαρτήσει στο φαγητό.
Χρησιμοποιούν το φαγητό ως επιβράβευση
Το φαγητό υποτίθεται ότι πρέπει να μας τρέφει, να μας κρατά υγιείς και δυνατούς. Για πολλούς ανθρώπους, αποτελεί και μέσο συναισθηματικής επιβράβευσης.
Μετά από μια απαιτητική μέρα, πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στην τροφή ως μέσο επιβράβευσης.
Αν η χρήση του φαγητού ως επιβράβευση, γίνεται μόνο περιστασιακά, δεν πειράζει. Ωστόσο, όταν μετατρέπεται σε σταθερό μοτίβο, δείχνει συναισθηματική εξάρτηση από την τροφή.
Δεν είναι δύσκολο να εγκλωβιστεί κάποιος σε αυτή τη συμπεριφορά.
Περιστασιακά, προσφέρει μια ανακούφιση, όμως μακρόπνοα δημιουργεί το υπόβαθρο για μια νοσηρή σχέση με το φαγητό, η οποία μετά δύσκολα εξυγιαίνεται.
Τρώνε για να ηρεμήσουν
Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το φαγητό ως μέσο διαχείρισης των δυσφορικών συναισθημάτων.
Αντί να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, τα μουδιάζουν μέσα από τη συναισθηματική υπερφαγία.
Αυτή η συμπεριφορά δεν έχει να κάνει τόσο με την τροφή και την ποιότητά της, όσο με την ίδια την ενέργεια που αποτελεί έναν περισπασμό του μυαλού και μετριασμού των συναισθημάτων.
Η συναισθηματική υπερφαγία δεν είναι παρά μια επιφανειακή, πρόσκαιρη αντιμετώπιση. Το φαγητό ως μέσο συναισθηματικού μουδιάσματος, είναι μια ένδειξη αμυντικού μηχανισμού.
Αίσθημα ενοχής μετά το φαγητό
Ένα ακόμη κοινό σημάδι που μαρτυρά ότι το φαγητό αποτελεί για εσάς συναισθηματικό δεκανίκι, είναι το αίσθημα ενοχής ή ντροπής μετά το φαγητό.
Αυτό συμβαίνει όταν οι άνθρωποι καταφεύγουν στο φαγητό, στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, όμως μετά αισθάνονται ενοχές που έφαγαν πολύ ή έφαγαν κακής ποιότητας τροφή. Οι ενοχές μπορεί να μετατραπούν σε ανεξέλεγκτο άγχος, το οποίο με τη σειρά του πυροδοτεί εκ νέου υπερφαγικά επεισόδια, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Ο άνθρωπος καταλήγει να αισθάνεται εγκλωβισμένος καθιστώντας την απελευθέρωση από το αδιέξοδο αυτό, ακόμη πιο δύσκολη, αφού οι ενοχές ενισχύουν τη διατροφικά διαταραγμένη συμπεριφορά.
Συν τω χρόνω, ο κύκλος αυτός γίνεται εξουθενωτικός και πλήττει τη σχέση σας με το φαγητό, ενώ τραυματίζει τη συναισθηματική σας ευημερία και το αίσθημα της προσωπικής αξίας.
Τρώνε για να χαλαρώσουν από το στρες
Μήπως τρώτε περισσότερο όταν είστε αγχωμένοι ή στεναχωρημένοι;
Η συμπεριφορά αυτή κλιμακώνεται σε περιόδους έντονων πιέσεων ή συναισθηματικών αναταραχών.
Για παράδειγμα, αν παρατηρείτε ότι, όταν είστε αγχωμένοι με προθεσμίες, συγκρούσεις ή φορτωμένοι με προσωπικά προβλήματα, καταφεύγετε στο φαγητό, αυτό είναι μια σαφής ένδειξη που μαρτυρά ότι για εσάς, η τροφή είναι τρόπος συναισθηματικής παρηγοριάς.
Ενώ το φαγητό μπορεί πρόσκαιρα να προσφέρουν ανακούφιση και περισπασμό από το στρες, με κόστος όμως στη φυσική σας κατάσταση, όπως αύξηση του βάρους, κόπωση και μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Tip: Δεν έχει να κάνει με το φαγητό
Η αναγνώριση των λεπτών αυτών συμπεριφορών, μαρτυρούν ότι βλέπετε το φαγητό ως συναισθηματική παρηγοριά. Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα για την απόδραση από τον φαύλο αυτό κύκλο.
Όλες οι παραπάνω συμπεριφορές, μοιάζουν αθώες όμως, μακροπρόθεσμα επηρεάζουν τόσο τη σωματική, όσο και τη συναισθηματική σας ευεξία.
Ανιχνεύοντας αυτά τα μοτίβα, θα μπορέσετε να καλλιεργήσετε υγιέστερους τρόπους διαχείρισης των συναισθημάτων σας.
Μέσα από τις κατάλληλες στρατηγικές και τη σωστή στήριξη, θα καταφέρετε να εξυγιάνετε τη σχέση σας με την τροφή ώστε αυτή να γίνει σωστή θρέψη για το σώμα και το μυαλό σας.