Ο Δείκτης Νοημοσύνης, ευρύτερα γνωστός ως IQ (Intelligence Quotient), αποτελεί ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της ανθρώπινης νοημοσύνης μέσω τυποποιημένων τεστ. Οι συμμετέχοντες λαμβάνουν μια αριθμητική βαθμολογία, η οποία κατατάσσει το επίπεδο των γνωστικών τους ικανοτήτων. Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία, τόσο υψηλότερη θεωρείται η νοητική τους επίδοση.
Ποια χώρα κατέχει την πρωτιά στον παγκόσμιο πίνακα – Η εικόνα της Ελλάδας
Σύμφωνα με τη μελέτη των Richard Lynn και David Becker που δημοσιεύθηκε το 2019 από το Ulster Institute, η Ιαπωνία καταλάμβανε τότε την πρώτη θέση παγκοσμίως με μέσο όρο IQ 106. Ακολουθούσαν η Ταϊβάν και η Σιγκαπούρη. Ωστόσο, νεότερα δεδομένα από το 2024 δείχνουν ότι στην κορυφή βρίσκονται η Κίνα, η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο με μέσο IQ 107, ενώ η Ιαπωνία διατηρεί υψηλή κατάταξη με 106.
Η Ελλάδα εμφανίζεται στον πίνακα με μέσο IQ 100, ένα σκορ που βρίσκεται στον παγκόσμιο μέσο όρο -αν και δεν παρουσιάζεται αριθμημένη λίστα θέσεων.
Πηγή: World Popoulation Review – Average IQ by Country 2025
Το IQ δεν είναι απόλυτος δείκτης νοημοσύνης
Παρότι ο δείκτης IQ αποτελεί έναν ευρέως αναγνωρισμένο τρόπο αξιολόγησης της νοημοσύνης, δεν είναι ο μοναδικός. Η κατανόηση της «ευφυΐας» μιας χώρας ή ενός πληθυσμού μπορεί να βασιστεί και σε άλλες μεθόδους, όπως οι επιδόσεις σε διεθνείς ακαδημαϊκές αξιολογήσεις, η παραγωγή επιστημονικής γνώσης, η καινοτομία και η τεχνολογική ανάπτυξη.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αξιολόγηση PISA του ΟΟΣΑ (2022), η οποία μετρά τις επιδόσεις των 15χρονων μαθητών σε μαθηματικά, κατανόηση κειμένου και φυσικές επιστήμες. Στην κορυφή των αποτελεσμάτων βρέθηκαν η Σιγκαπούρη, η Κίνα και η Ιαπωνία -επιβεβαιώνοντας, έτσι, τη σύνδεση μεταξύ καλών εκπαιδευτικών συστημάτων και υψηλής γνωστικής απόδοσης.
Επιπλέον, το IQ δεν λαμβάνει υπόψη πτυχές όπως η συναισθηματική νοημοσύνη, η δημιουργικότητα ή η κοινωνική επίγνωση. Οι πολιτισμικές διαφορές, οι τρόποι μάθησης και η γλωσσική επάρκεια επηρεάζουν επίσης τα αποτελέσματα, καθιστώντας αναγκαία μια πιο ολιστική προσέγγιση στην κατανόηση της νοητικής ικανότητας. Άλλος τρόπος αξιολόγησης είναι ο Δείκτης Πνευματικού Κεφαλαίου (Intelligence Capital Index), που λαμβάνει υπόψη όχι μόνο το επίπεδο γνώσεων και εκπαίδευσης, αλλά και την ικανότητα μιας χώρας να επενδύει και να αξιοποιεί ανθρώπινο δυναμικό υψηλής νοητικής αξίας.
Τέλος, ακόμη και οι αριθμοί των βραβείων Νόμπελ που έχουν απονεμηθεί σε πολίτες μιας χώρας χρησιμοποιούνται -συχνά ενδεικτικά -ως δείκτης της επιστημονικής και πνευματικής της συνεισφοράς στον παγκόσμιο χάρτη.