Το Viagra, γνωστό και με τη γενική ονομασία σιλδεναφίλη, αναπτύχθηκε αρχικά από τους επιστήμονες της Pfizer ως θεραπεία για την υπέρταση και τη στηθάγχη. Κατά τη διάρκεια κλινικών δοκιμών στη δεκαετία του 1990, οι ερευνητές παρατήρησαν μια απροσδόκητη παρενέργεια: βελτιωμένη στύση στους άνδρες συμμετέχοντες. Αναγνωρίζοντας τη δυνητική αγορά που θα προκαλούσε μια τέτοια ανακάλυψη, η Pfizer επαναπροσδιόρισε το φάρμακο και το 1998, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε το Viagra ως την πρώτη, εκ του στόματος θεραπεία για τη στυτική δυσλειτουργία.
Η έγκριση του φαρμάκου σηματοδότησε ξαφνικά ένα σημαντικό ορόσημο στον τομέα της ιατρικής, παρέχοντας μια μη επεμβατική και αποτελεσματική λύση για εκατομμύρια άνδρες που αντιμετώπιζαν μέχρι τότε δυσκολίες στην επίτευξη ή τη διατήρηση της στύσης. Όπως ήταν αναμενόμενο, η δημοτικότητα του Viagra εκτοξεύτηκε στα ύψη, αποτελώντας πολιτιστικό φαινόμενο και πυροδοτώντας μια δημόσια συζήτηση γύρω από τη σεξουαλική υγεία.
Σήμερα, αν και το Viagra παραμένει επιλογή πολλών ανδρών που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την στύση τους, φαίνεται πώς βοηθάει την συνολική μας υγεία και με ακόμα έναν τρόπο. Τα οφέλη του λοιπόν δεν τελειώνουν στο προφανές, καθώς νέες έρευνες αιτιολογούν μια πιθανή σχέση μεταξύ του Viagra και της υγείας του εγκεφάλου, υποδεικνύοντας μάλιστα, χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας για όσους χρησιμοποιούν το φάρμακο.
«Μπλε» εγκέφαλος
Το μπλε, θαυματουργό χαπάκι ανήκει σε μια κατηγορία φαρμάκων που είναι γνωστά ως αναστολείς φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 ή φάρμακα PDE-5, τα οποία λειτουργούν διαστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνοντας την ροή του αίματος σε όλο μας το σώμα, συμπεριλαμβανομένου του πέους. Από την ανακάλυψή του ως θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας, το χάπι αυτό έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης τόσο για άνδρες, όσο και για γυναίκες. Παρόλο όμως που η κύρια λειτουργία του Viagra είναι η ενίσχυση της ροής του αίματος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, πρόσφατες μελέτες έχουν υποδείξει μια πιθανή σχέση μεταξύ του φαρμάκου και της βελτίωσης της υγείας του εγκεφάλου.
Πρόκειται συγκεκριμένα για τα ευρήματα μιας μεγάλης μελέτης σχεδόν 270.000 μεσήλικων ανδρών στη Βρετανία. Εκεί, οι ερευνητές του University College του Λονδίνου χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικούς ιατρικούς φακέλους για να παρακολουθήσουν την υγεία των ανδρών, άνω των 40 ετών, οι οποίοι είχαν διαγνωστεί με στυτική δυσλειτουργία μεταξύ των ετών 2000 και 2017.
Οι ερευνητές ωστόσο παρατήρησαν ένα χαρακτηριστικό μοτίβο. Οι άνδρες στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί Viagra ή ένα παρόμοιο φάρμακο, είχαν 18% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, σε σύγκριση με εκείνους στους οποίους δεν είχε χορηγηθεί το φάρμακο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνδρες που εμφανίστηκαν να χρησιμοποιούν συχνότερα το Viagra είχαν κίνδυνο διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ 44% λιγότερες φορές.
Ο ρόλος του μονοξειδίου του αζώτου
Ένα βασικό στοιχείο για την κατανόηση της πιθανής επίδρασης του Viagra στην υγεία του εγκεφάλου είναι η διαμόρφωση των επιπέδων του μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ). Το Viagra λειτουργεί αναστέλλοντας το ένζυμο φωσφοδιεστεράση τύπου 5, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα μονοφωσφορικής κυκλικής γουανοσίνης (cGMP) και στη συνέχεια σε υψηλότερα επίπεδα ΝΟ. Το μονοξείδιο του αζώτου είναι ουσιαστικά ένας αγγειοδιασταλτικός παράγοντας που βοηθά στη χαλάρωση των αιμοφόρων αγγείων, βελτιώνοντας έτσι τη ροή του αίματος σε διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου.
Εκτός λοιπόν από το ρόλο του στην αγγειοδιαστολή, το μονοξείδιο του αζώτου έχει και νευροπροστατευτικές ιδιότητες, αφού συμμετέχει σε διαδικασίες όπως η απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών και η πρόληψη του οξειδωτικού στρες, οι οποίες συμβάλλουν στη διατήρηση ενός υγιούς εγκεφάλου. Η διαμόρφωση των επιπέδων του μονοξειδίου του αζώτου από το Viagra μπορεί, επομένως, να συμβάλλει στα παρατηρούμενα δυνητικά οφέλη στη γνωστική λειτουργία.
Γιατί το Viagra μπορεί να συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας;
Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τα πιθανά οφέλη του Viagra στην υγεία του εγκεφάλου, αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry το 2016 διαπίστωσε ότι οι άνδρες που χρησιμοποιούσαν αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 (PDE5), της κατηγορίας φαρμάκων στην οποία ανήκει το Viagra, είχαν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με τους μη χρήστες. Επιπλέον, μια μελέτη του 2020 στο Journal of Sexual Medicine έδειξε ότι η σιλδεναφίλη -η δραστική ουσία του χαπιού- θα μπορούσε να ενισχύσει τη γνωστική λειτουργία και τη μνήμη σε ζωικά μοντέλα. Αν και τα ευρήματα αυτά είναι ελπιδοφόρα, απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί ωστόσο μια οριστική σχέση μεταξύ του Viagra και του μειωμένου κινδύνου άνοιας στους ανθρώπους.
Ενώ βέβαια η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να διερευνά και να επικυρώνει αυτά τα ευρήματα, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η πολυπλοκότητα της υγείας του εγκεφάλου και το πλήθος των παραγόντων που συμβάλλουν στη γνωστική ευεξία. Προς το παρόν λοιπόν, τα στοιχεία δεν υποδηλώνουν ότι οι άνδρες πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν Viagra αν δεν το χρειάζονται.
Καθώς αναμένουμε περαιτέρω έρευνες, τα άτομα συνιστάται να δίνουν προτεραιότητα στη συνολική τους υγεία, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προάγουν την καρδιαγγειακή υγεία και να διατηρούν ανοιχτή επικοινωνία με τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη χρήση φαρμάκων όπως το Viagra. Γιατί αν και η απροσδόκητη αυτή σύνδεση μεταξύ του Viagra και της υγείας του εγκεφάλου, προσθέτει μια νέα διάσταση στην ιστορία του φαρμάκου, τελικά θα πρέπει να αφήσουμε την επιστήμη να σιγουρευτεί αν όντως μπορεί το μπλε χαπάκι να ευεργετήσει τον εγκέφαλό μας, όσο και την ερωτική μας ζωή.