Συχνά σκεφτόμαστε την επαγγελματική εξουθένωση ως μια κατάσταση εξάντλησης και υπερέντασης. Αν και αυτό είναι εν μέρει αλήθεια, η επαγγελματική εξουθένωση είναι περισσότερο περίπλοκη και με βαθύτερες επιπλοκές για την ψυχική υγεία. Τις τελευταίες δεκαετίες, η έννοια του burn out έχει συζητηθεί πολύ. Tο 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ταξινόμησε την επαγγελματική εξουθένωση στα σύνδρομα -και όχι ως μια ιατρική διάγνωση- που προκαλείται από «χρόνιο στρες στο χώρο εργασίας που δεν έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς».
Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ξεκίνησε να γίνεται γνωστό τη δεκαετία του 1970 από τον Αμερικανό ψυχολόγο Herbert Freudenberger όταν περιέγραψε για πρώτη φορά γιατρούς και νοσηλευτές, που ένιωθαν «καμένοι» από τη ατελείωτη δουλειά τους. Ο όρος αργότερα εξελίχθηκε για να περιλαμβάνει κάθε εργαζόμενο επαγγελματία που βιώνει εξάντληση και αδυναμία να αντεπεξέλθει στις καθημερινές υποχρεώσεις.
Το burn out εμφανίζεται όταν εκτίθεστε σε χρόνιο στρες για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Αυτό το συνεχές άγχος προκαλεί συμπτώματα που εμφανίζονται ως σωματικά, συναισθηματικά ή συμπεριφορικά όπως κόπωση, έλλειψη συγκέντρωσης μειωμένη παραγωγικότητα, δυσκολία στον ύπνο, αισθήματα ματαιότητας και κοινωνική απομόνωση. Καθώς συσσωρεύονται απαιτήσεις και εργασιακό άγχος η εξουθένωση εξελίσσεται σταδιακά. Η γνώση για κάθε στάδιο μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τα σημάδια προτού δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα. Αυτά τα στάδια, σύμφωνα με το health.com, περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
Στάδιο 1: Μήνας του μέλιτος
Όπως και σε έναν γάμο, αυτό το στάδιο περιέχει ενέργεια και αισιοδοξία. Εστιάζετε στις λεπτομέρειες, νιώθετε ικανοποίηση και παραγωγικότητα και μία ευκαιρία που πρέπει να αρπάξετε για να αξιοποιήσετε τη δημιουργικότητά σας. Ακόμα δεν υπάρχουν σημάδια εξουθένωσης.
Στάδιο 2: Έναρξη στρες
Η χαρά των καλών ημερών μειώνεται και αρχίζετε να αισθάνεστε άγχος. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου εξουθένωσης, ξεκινάτε να αισθάνεστε στάσιμοι και μπορεί να αρχίσετε να παρατηρείτε ότι η δουλειά σάς παίρνει περισσότερο χρόνο από όσο θα θέλατε. Προσέξτε τυχόν σωματικά ή ψυχικά σημάδια. Δεν είναι ασυνήθιστο να αντιμετωπίζετε πονοκεφάλους, άγχος και αλλαγές στην όρεξη και στον ύπνο σας. Ακόμα, μερικές μέρες είναι πιο αγχωτικές και έχετε λιγότερο χρόνο και ενέργεια.
Στάδιο 3: Χρόνιο Στρες
Είναι το σημείο όπου το άγχος γίνεται πιο επίμονο ή χρόνιο. Όχι μόνο οι δεξιότητές σας στην επίλυση προβλημάτων και η απόδοσή σας αρχίζουν να μειώνονται σημαντικά, αλλά μπορεί επίσης να αισθανθείτε αδύναμοι να πάρετε αποφάσεις ακόμα και για πράγματα απλά και καθημερινά. Είναι επίσης σύνηθες να αισθάνεστε αγανακτισμένοι, κυνικοί και απαθείς. Μπορεί να εντοπίσετε αναβλητικότητα και άρνηση. Μερικές φορές, αυτά τα συναισθήματα σάς ακολουθούν στο σπίτι και μπορεί να επηρεάσουν τις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια.
Στάδιο 4: Εξουθένωση
Έχετε πλέον φτάσει σε ένα κρίσιμο επίπεδο εξάντλησης που μπορεί να αισθάνεστε ανήμποροι. Τα σωματικά συμπτώματα θα γίνουν έντονα, οδηγώντας σε χρόνιους πονοκεφάλους, στομαχικά και γαστρεντερικά προβλήματα. Οι φίλοι και τα μέλη της οικογένειας μπορεί επίσης να παρατηρήσουν αλλαγές συμπεριφοράς. Επιπλέον, μπορεί να παλεύετε με την αυτοαμφιβολία και την απαισιοδοξία και δεν είναι ασυνήθιστο σε αυτό το στάδιο οι άνθρωποι να παραμελούν τις προσωπικές τους ανάγκες έχοντας εμμονή με τα εργασιακά τους θέματα.
Στάδιο 5: Εξάντληση
Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να γίνει μέρος της καθημερινότητάς και τελικά να οδηγήσει σε άγχος ή κατάθλιψη. Σε αυτό το στάδιο, αντιμετωπίζετε ψυχική και σωματική κόπωση, και είναι απαραίτητο πια να αναζητήσετε βοήθεια για να ανακουφίσετε τα συμπτώματα.
Τι μπορείτε να κάνετε:
Ένας από τους καλύτερους τρόπους πρόληψης είναι να αναγνωρίσετε τα σημάδια πριν προχωρήσουν. Με την πρώτη ένδειξη άγχους, κάντε κάτι για να το αντιμετωπίσετε.
-Προσπαθήστε να απομακρυνθείτε από τη δουλειά όσο το δυνατόν περισσότερο ειδικά τα Σαββατοκύριακα.
-Αναζητήσετε ευκαιρίες όπου μπορείτε να αισθάνεστε ότι έχετε τον έλεγχο, να χαλαρώνετε, να είστε παραγωγικοί και να συνδεθείτε με άλλους.
-Επιδιώξτε την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής συμμετέχοντας με συνέπεια στην αυτοφροντίδα σας. Το μασάζ και το pilates μπορούν να βοηθήσουν στη χαλάρωση. Aναζητήστε τρόπους για να ενσωματώσετε την τακτική άσκηση στην καθημερινότητά σας. Τόσο η καρδιαγγειακή άσκηση όσο και η προπόνηση με αντιστάσεις είναι αποτελεσματικές μέθοδοι για τη μείωση του χρόνιου στρες και της εξάντλησης.
Εάν υποφέρετε από επαγγελματική εξουθένωση και αυτό παρεμβαίνει στην καθημερινή σας ζωή ή επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις σας, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μιλήσετε με έναν γιατρό εάν τα συμπτώματα του burn out επηρεάζουν τη σωματική σας υγεία.